سامانه همایش های دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر

صفحه اصلی / اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی حقوق خصوصی نوین با محوریت کسب و کار و اقتصاد دیجیتال

تحولات دیجیتال و تعارض حقوق مالکیت فکری، حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها: چالش‌های نوظهور و راهکارهای آینده‌نگر

نویسندگان :

محمد حیدری¹ زهرا رمضانی²

1- دانشگاه آزاد ورامین-پیشوا 2- آموزش عالی اشراق

کلمات کلیدی :

حقوق مالکیت فکری،حفاظت از داده‌ها،حریم خصوصی،هوش مصنوعی،بلاکچین

چکیده :

گسترش شتابان فناوری‌های دیجیتال، تعارض میان حقوق مالکیت فکری، حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها را به یکی از چالش‌های بنیادین حقوق معاصر تبدیل کرده است. این پژوهش با هدف تحلیل نظام‌مند پیامدهای تحولات دیجیتال بر نظام‌های حقوقی مرتبط و شناسایی کاستی‌های موجود در قوانین ملی ایران و مقررات بین‌المللی انجام شده است. روش تحقیق به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی با بهره‌گیری از اسناد حقوقی، قوانین داخلی، گزارش‌های بین‌المللی و مطالعات موردی (مانند پرونده‌های نقض داده‌های کاربران در پلتفرم‌های دیجیتال، دعاوی مالکیت آثار هوش مصنوعی و نشت اطلاعات بیومتریک) صورت گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که چارچوب‌های حقوقی موجود در مواجهه با مسائل نوظهور ـ از جمله مالکیت داده‌های تولیدشده توسط فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، گسترش نظارت دیجیتال و تجارت داده‌های فرامرزی ـ ناکافی و غیرکارآمد است. نوآوری پژوهش در تبیین هم‌زمان تعارض میان حمایت از حقوق مالکیت فکری و ضرورت صیانت از حریم خصوصی کاربران، تحلیل تأثیرات اقتصادی-اجتماعی این تعارضات و ارائه راهکارهای فناورانه-حقوقی یکپارچه برای برون‌رفت از این چالش است. نتایج بیانگر آن است که بازنگری اساسی قوانین ملی، انطباق با استانداردهای جهانی، ایجاد نهادهای نظارتی مستقل و بهره‌گیری از فناوری‌هایی همچون بلاکچین، رمزنگاری پیشرفته و هوش مصنوعی محافظتی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای ایجاد تعادلی پویا میان نوآوری‌های دیجیتال و حقوق بنیادین افراد است. این یافته‌ها می‌تواند مبنایی برای سیاست‌گذاری‌های آینده، اصلاحات حقوقی در سطح ملی و بین المللی و طراحی چارچوب های حاکمیتی نوین قرار گیرد. واژگان کلیدی: حقوق مالکیت فکری، حریم خصوصی، حفاظت از داده‌ها، تحولات دیجیتال، هوش مصنوعی، بلاکچین، قوانین ایران