سامانه همایش های دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر

صفحه اصلی / اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی حقوق خصوصی نوین با محوریت کسب و کار و اقتصاد دیجیتال

شخص انگاری هوش مصنوعی در مواجهه با مسئله مالکیت نهایی محصولات حاصل از آن ( آفریده های هوش مصنوعی )

نویسندگان :

مهدی امیدبیکی¹ سید وحید لاجوردی² مجیدرضا عرب احمدی³

1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک 3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

کلمات کلیدی :

هوش مصنوعی،شخصیت حقوقی،مالکیت فکری

چکیده :

شتاب شگرف و نظم‌گریز هوش مصنوعی، نه‌تنها مرزهای شناخت و کاربست فناورانه، بلکه بنیادهای نظری و هنجاری حقوق معاصر را به بازتعریف واداشته است. این فناوری، با گذر از مقام ابزار منفعل، به کنشگری شبه‌مستقل در خلق، ابتکار و ارائه راه‌حل‌های بدیع بدل شده و تحولی پارادایمی رقم زده که پرسش‌های ژرف درباره امکان اعطای شخصیت حقوقی و نظام مالکیت بر فرآورده‌هایش را برمی‌انگیزد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلی و سنجش تطبیقی میان نظام‌های منتخب و منابع فقهی معتبر، به واکاوی مبانی نظری و ظرفیت‌های هنجارسازی در حقوق ایران می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی نظام‌ها با طراحی چارچوب‌های نو، پذیرش محدود یا مشروط شخصیت حقوقی برای فناوری‌های خودکار را ممکن کرده‌اند؛ حال آن‌که در ایران، فقدان تقنین منسجم، خلأ نهادهای ناظر تخصصی و ناسازگاری قواعد سنتی با اقتضائات فناورانه، مانعی ساختاری پدید آورده است. هرچند مبانی فلسفی، فقهی و تطبیقی قابلیت استدلال به سود شناسایی حقوق مالکیت فکری یا شخصیت حقوقی برای سامانه‌های هوشمند را دارند، اما نبود اصلاحات بنیادین و فقدان اجماع دکترینال - فقهی، راه تحقق عملی آن را مسدود می‌سازد و حتی می‌تواند به تعارضات فرامرزی در حمایت از دارایی‌های فکری بینجامد. نتیجه، ضرورت سیاست‌گذاری آینده‌نگر، وضع قواعد جامع و همگرایی با رویکردهای بین‌المللی است.