سامانه همایش های دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر

صفحه اصلی / اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی حقوق خصوصی نوین با محوریت کسب و کار و اقتصاد دیجیتال

بررسی تحلیلی قراردادهای هوشمند و مسولیت مدنی ناشی از آن

نویسندگان :

هاجر احمد زاده¹ غلامحسین کریمی کهکی²

1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان

کلمات کلیدی :

قرارداد هوشمند،مسولیت مدنی،هوش مصنوعی،حقوق ایران

چکیده :

قراردادهای هوشمند به عنوان اشکال نوینی از قراردادهای دیجیتال، محصول پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و زنجیره بلوکی هستند که با حذف مداخله انسانی و اجرای خودکار تعهدات، چالش‌های عمیقی را در حوزه حقوق خصوصی و به ویژه مسئولیت مدنی ایجاد کرده‌اند. مسئله اصلی پژوهش حاضر، بررسی حدود و مبنای مسئولیت مدنی ناشی از خطاهای فنی، الگوریتمی و اجرایی قراردادهای هوشمند در نظام حقوقی ایران است. هدف مطالعه، تبیین سازوکارهای جبران خسارت در بستر بلاک‌چین و ارزیابی قابلیت اعمال قواعد سنتی اتلاف، تسبیب و تقصیر در فضای هوشمند می‌باشد. روش تحقیق، توصیفی‌ـ‌تحلیلی و مبتنی بر مطالعه منابع کتابخانه‌ای و تحلیل تطبیقی مقررات ایران و نظریات حقوق فناوری است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مسئولیت مدنی در قراردادهای هوشمند تابع قواعد کلاسیک نیست و باید در پرتو ویژگی‌های خوداجرایی، مفهوم جدیدی تحت عنوان «مسئولیت مدنی الگوریتمی» شکل گیرد. بر این اساس، برنامه‌نویس یا طراح بستر در صورت اثبات بی‌احتیاطی و نقص در استانداردهای فنی، مسئول شناخته می‌شود و در موارد بدون رابطه قراردادی، قاعده لاضرر و تسبیب حاکم است. در نهایت، نتیجه تحقیق بیانگر ضرورت تدوین مقررات خاص برای استانداردسازی کدنویسی، تعیین حدود مسئولیت ناشی از خطاهای خودکار و ایجاد نهاد نظارتی ویژه در جهت حفظ عدالت ترمیمی و اعتماد حقوقی در معاملات مبتنی بر بلاک‌چین است.