سامانه همایش های دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر

صفحه اصلی / اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی حقوق خصوصی نوین با محوریت کسب و کار و اقتصاد دیجیتال

چالش‌های پیش ‌روی جبران خسارت زیان‌دیدگان جرم توسط دولت با نگاهی به مبانی فقهی پرداخت آن

نویسندگان :

ایمانه شال فروش امیری¹ عاطفه حسینی فرد² لاله طاهری جانبازلو³

1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد 2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد 3- دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف آباد

کلمات کلیدی :

جبران خسارت،زیان دیدگان جرم،مسئولیت دولت،بیت المال(در فقه اسلامی)،قاعده لاضرر

چکیده :

یکی از مهم ‌ترین اصول عدالت کیفری، حمایت مؤثر از زیان‌دیدگان جرم و جبران خسارات وارده به آن ‌هاست. در بسیاری از موارد، مرتکب جرم شناسایی نمی‌شود، یا پس از شناسایی توانایی جبران خسارت را ندارد. در این شرایط، این پرسش اساسی مطرح می‌شود که آیا دولت موظف است به عنوان نهاد حاکمیتی و ضامن حقوق شهروندان، خسارات زیان‌دیدگان جرم را جبران نماید؟ این مسئله به ویژه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، که مبتنی بر تلفیق اصول فقه اسلامی با قواعد حقوقی است، ابعاد فقهی خاصی نیز پیدا می‌کند. در این پژوهش، ضمن بررسی مفهوم جبران خسارت از منظر حقوقی و فقهی، به بررسی مبانی فقهی الزام یا مشروعیت پرداخت خسارت از سوی دولت پرداخته می‌شود؛ از جمله قاعده لاضرر، قاعده اتلاف، قاعده ضمان، و جایگاه بیت‌المال در جبران ضررهای اجتماعی. همچنین چالش‌های مهم موجود در این زمینه تحلیل می‌گردد؛ از جمله نبود قانون مشخص، محدودیت‌های مالی دولت، ملاحظات اجرایی، و دیدگاه‌های متفاوت فقها نسبت به حدود تعهد دولت. در پایان، مقاله با ارائه راهکارهایی نظیر تدوین قانون جامع در زمینه جبران خسارت، ایجاد صندوق حمایتی از زیان‌دیدگان و بهره‌گیری از ظرفیت‌های فقهی برای تأمین منابع مالی، بر ضرورت توجه نظام‌مند به این موضوع در جهت تحقق عدالت کیفری و اعتماد عمومی تأکید دارد. واژگان كليدي: جبران خسارت، زیان‌دیدگان جرم، مسئولیت دولت، بیت‌المال (در فقه اسلامی)، قاعده لاضرر